پل ورسک کجاست ؟ | تاریخچه + جاهای دیدنی اطراف
فهرست عناوین
پل ورسک، یکی از بزرگترین و مشهورترین پلهای تاریخی ایران است و به عنوان یک شاهکار مهندسی برجسته در کشور شناخته می‌شود. هدف اصلی ساخت این پل، فراهم کردن مسیری برای تردد قطارها به سمت شمال کشور بود. فرآیند ساخت این پل در طی دو سال انجام شد، از آبان سال ۱۳۱۳ تا اردیبهشت ۱۳۱۵، و در نهایت در سال ۱۳۵۶ به عنوان یک آثار ملی ثبت شد.
واقع در مسیر راه‌آهن سراسری تهران-شمال، پل ورسک نقش بسیار مهمی در جریان جنگ جهانی دوم ایفا کرده است. اگر این پل وجود نداشت، نتایجی کاملاً متفاوت برای جنگ به وقوع می‌پیوست.
معرفی پل ورسک
پل ورسک، یکی از شاهکارهای مهندسی کشور و از زیباترین پلهای تاریخی ایران است. این پل در روستایی به همین نام، در بالای دره ورسک و بین دو کوه عظیم عباس آباد واقع شده است. با افتتاح در سال ۱۳۱۵، پل ورسک عنوان بزرگترین پل راه‌آهن شمال کشور را به خود اختصاص داد.
این پل که در ارتفاع ۲,۱۴۰ متری بالاتر از سطح دریا ساخته شده است، در مسیر خط‌آهن تهران-شمال قرار دارد و به عنوان یکی از جاذبه های دیدنی سوادکوه شناخته می‌شود. استفاده از پل ورسک به‌عنوان مسیر عبور قطارهای مسافربری و قطارهای سوختی و باری ادامه دارد. برای ساخت این پل، یک شرکت دانمارکی درگیر شده است و به دلیل اهمیت تاریخی و مهندسی خود، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
محیط طبیعی کوهستانی البرز واقعیتی زیبا برای پل ورسک ایجاد کرده است و هر گردشگری را تشویق می‌کند که در سفر خود توقفی در این منطقه داشته باشد و از زیبایی‌های اطراف پل لذت ببرد. همچنین، بازدید از آبشار ورسک که در نزدیکی پل قرار دارد، می‌تواند به برنامه سفرتان افزوده شود. این آبشار در شرق روستای ورسک واقع شده است و بهار و تابستان بهترین زمان برای بازدید از آن می‌باشد. از هوای مطبوع منطقه و چشم‌انداز زیبای آن لذت ببرید.
در کل، پل ورسک سوادکوه با جلوه طبیعی خیره کننده خود، ارزشمندترین آثار فنی و مهندسی راه‌آهن در شمال کشور به حساب می‌آید و برای هر بازدیدکننده‌ای تجربه‌ای منحصر به فرد را به ارمغان می‌آورد.
بهترین زمان بازدید از پل ورسک : بهار و تابستان
مسیر دسترسی پل ورسک
پل ورسک سوادکوه ، یکی از جاذبه‌های دیدنی استان مازندران قرار دارد و در روستای ورسک، شهرستان سوادکوه واقع شده است. این پل، در مسیر راه‌آهن شمال کشور و روی دره ورسک (عباس‌آباد) قرار گرفته است و به زیبایی فراوانی درخشیده است. فاصله پل ورسک تا بخش جنوبی شهرستان زیرآب حدود ۴۵ کیلومتر و تا شهرستان قائم حدود ۸۵ کیلومتر است.
برای رسیدن به پل ورسک، باید محور فیروزکوه را انتخاب کنید. اگر از تهران سفر می‌کنید، ابتدا به سمت جاجرود و گیلاوند حرکت کنید تا به شهر فیروزکوه برسید. سپس از روستاهای گدوک و شورآب نیز عبور کنید تا به روستای ورسک برسید و از آنجا چشم‌انداز زیبای پل ورسک را ببینید.
آدرس : جاده فیروزکوه، شهرستان سوادکوه، روستای ورسک
تاریخچه پل ورسک
پل ورسک سوادکوه، با همکاری جمهوری شوروی و نیروهای متحد، در جنگ جهانی دوم نقش مهمی در تغییر سرنوشت جهان ایفا کرد. این پل و خط‌آهن باعث شد که آلمان نئونازی و طرفداران هیتلر قدرت خود را از دست بدهند و جهان تحت حکومت آن‌ها قرار نگیرد. نیروهای متحد اذعان کرده بودند که بدون وجود راه‌آهن در ایران، تغییرات عمده‌ای در نتیجه جنگ به وقوع می‌پیوست. قبل از اشغال ایران، حاکمان ایران اقدام به مین‌گذاری پل ورسک و سایر پلهای راه‌آهن کرده بودند تا از حملات آلمان جلوگیری کنند. اما پس از اشغال ایران توسط نیروهای متحد، این پل‌ها از انفجار در امان ماندند. این واقعه باعث شد که پل ورسک با نام “پل پیروزی” شناخته شود.
نام دیگر پل ورسک : پل پیروزی
دلیل نام گذاری پل ورسک
برخی اعتقاد دارند که نام “ورسک” از روستایی در اطراف پل گرفته شده است، اما این باور اشتباه به نظر می‌رسد. زمانی که پل ورسک ساخته شد، این روستا و کوه‌های اطراف با نام “عباس‌آباد” شناخته می‌شدند.
بر اساس یک روایت دیگر، نام “ورسک” از اسم مهندسی به نام “شژا ووسک” گرفته شده است، که در ساخت پل ورسک شرکت داشته است. با این حال، مستندی برای تأیید این قضیه وجود ندارد.
روایت معتبرتر این است که درختچه‌ای به نام “ورس” در اطراف پل روییده بود و به همین دلیل، پل و روستای نزدیک به آن با نام “ورسک” شناخته شدند. با این حال، در تاریخ ۲۳ تیر سال ۱۳۲۴، با پیشنهاد وزارت راه، نام پل به “پل پیروزی” تغییر یافت.
نظریه های نام گذاری پل ورسک سوادکوه:
- روستا و کوه های اطراف
- اسم مهندسی که در ساخت پل دست داشته
- درختچه ی ورس در اطراف پل
سازنده پل ورسک
در سال ۱۳۰۵، طرح احداث راه‌آهن سراسری ایران توسط مجلس شورای ملی تصویب شد. این طرح شامل ایجاد یک خط راه‌آهن جنوب و شمال ایران بود. به دلیل عدم وجود دانش لازم در ایران برای ساخت و ریل‌گذاری این خط، حکومت پهلوی تصمیم گرفت که این کار را به شرکتی خارجی بسپارد و شرکت دانمارکی “کامپساکس” برای انجام این پروژه انتخاب شد.
در اردیبهشت سال ۱۳۱۲، قرارداد ساخت راه‌آهن سراسری با مدیرعامل شرکت دانمارکی یورگن ساکسیلد منعقد شد. او در کتاب خاطرات خود با عنوان “خاطرات یک مهندس دانمارکی” تصویری از پل ورسک را روی جلد کتاب خود استفاده کرد. شرکت دانمارکی قبلاً توانسته بود ۱۲۰۰ کیلومتر خط‌آهن در ترکیه را ساخته و به همین دلیل توانست مسئولیت ساخت این خط راه‌آهن در ایران را به عهده بگیرد. طبق قرارداد، شرکت دانمارکی موظف به ساخت ۹۰۰ کیلومتر خط راه‌آهن در مدت ۶ سال بود و مقداری طلا برای هر متر راه‌آهن ساخته شده دریافت می‌کرد. هزینه کل ساخت این پل حدوداً دو میلیون و ۶۰۰ هزار ریال بود.
طرح احداث پل ورسک توسط مهندس اتریشی لادیسلاوس فون رابسویچ انجام شد. او در مصاحبه‌ای اظهار کرده بود که این طرح به عنوان یکی از فتوحات علم مهندسی در نظر گرفته می‌شود. پس از ساخت این پل، تحسین عمومی به همراه شناخته شدن آن به عنوان یکی از بهترین و زیباترین پل‌ها و شاهکارهای مهندسی اعلام شد.
هانس اتو نا‌تر، نابغه ریاضی و پل‌سازی، به عنوان سرپرست مهندسان محاسب و طراح پل ورسک فعالیت می‌کرد و محاسبات مربوط به پلهای راه‌آهن سراسری ایران تحت نظارت او انجام می‌شد.
سازنده، طراح احداث، سرپرست مهندسان محاس:
شرکت دانمارکی کامپساکس، مهندس اتریشی لادیسلاوس فون رابسویچ، هانس اتو نا‌تر
مراحل ساخت پل ورسک
در دوران ساخت پل ورسک سوادکوه در سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵، مهندسان اروپایی برای نقشه‌برداری و طراحی مسیر خط‌آهن استخدام شدند. مسیر اصلی خط‌آهن از روستای عباس آباد عبور می‌کرد و سپس به ورسک تغییر نام داد. در ابتدا قرار بود از ورسک و کوهستان البرز عبور کند و به سمت تونل گدوک ادامه یابد، اما به دلیل شیب تند این مسیر، این طرح لغو شد.
مهندسان مسیر را به صورت سه پلهای طراحی کردند تا با شیب حرکت قطار در گردنه‌های کوه‌های البرز مقابله شود. برای عبور از دره عمیق ورسک، پلی ساخته شد و از ابزارهای ساده‌ای مانند دریل دستی و دینامیت استفاده شد. علاوه بر این، تونلی در زیر رودخانه ورسک هم احداث شد تا از طغیان رودخانه جلوگیری شود.
ساخت پل ورسک کمتر از دو سال طول کشید و در سال ۱۳۱۵ تکمیل شد. پس از اتمام ساخت، قطارها پس از عبور از پل ورسک ارتفاع خود را کاهش می‌دهند و از تونل زیر کف دره عبور می‌کنند. ساخت این پل، حیرت و تحسین شاه رضا را برانگیخت و او برای اطمینان از استحکام پل، دستور داد تا سرمهندس اتریشی و خانواده‌اش در زیر پل قرار بگیرند تا اولین قطار از روی پل عبور کند.
سال های ساخت پل ورسک سوادکوه: ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵
مواد ساخت پل ورسک
پل ورسک سوادکوه با استفاده از مصالحی مانند سیمان، ملات، آجر و شن شسته‌شده ساخته شد. جالب است که در ساخت این پل، از هیچ گونه فولاد و سازه‌های فلزی و آرماتوری استفاده نشد. تنها از ملات غیرمسلح استفاده شد تا هزینه ساخت پل کاهش یابد.
پل ورسک با عمر مفید ۷۰ سال طراحی و ساخته شد؛ اما با گذشت بیش از هشتاد سال، هنوز هم با افتخار در برابر دره‌ای عمیق ایستادگی می‌کند و تلاش و استعداد سازندگان خود را به رخ می‌کشد.
مصالح ساخت پل ورسک سوادکوه: سیمان، ملات، آجر و شن شسته‌شده
آبشار ورسک
آبشار ورسک، معروف به آبشار چشمه علی، با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر از دره به سمت روستای ورسک جاری است. این آبشار از قدمگاه‌های بالا آب می‌گیرد و هر سال با جذب تعداد زیادی از علاقه‌مندان، آن‌ها را به سوی خود می‌کشاند. برای دسترسی به این آبشار زیبا، کافی است در محور فیروزکوه بعد از گردنه گدوک، در جهت راست وارد روستای ورسک شوید و درازای مسیری حدود ۴ کیلومتر و تقریباً نیم ساعت زمان صرف کنید. مسیر رسیدن به آبشار ورسک، به طور دقیق از زیر پل ورسک عبور می‌کند و شما باید در امتداد رودخانه حرکت کنید تا به آبشار زیبای ورسک برسید.
مسیر دسترسی آبشار ورسک : زیر پل ورسک عبور می‌کند و شما باید در امتداد رودخانه حرکت کنید تا به آبشار زیبای ورسک برسید.
جاهای دیدنی اطراف پل ورسک
- آبشار گزو
- دریاچه شورمست
- سد لفور
- جنگل لفور
